De Inspectie van het Onderwijs bewaakt en stimuleert de kwaliteit van het Nederlandse onderwijs. De missie van de Onderwijsinspectie is ‘Effectief toezicht voor beter onderwijs’. Bij de kwaliteit van het onderwijs gaat het uiteindelijk om de mate waarin het onderwijsstelsel er voor alle leerlingen en studenten in slaagt de kernfuncties van onderwijs met succes én in evenwicht te realiseren. Deze kernfuncties zijn: kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming.
Binnen het toezicht heeft de inspectie twee duidelijk onderscheiden functies: een waarborgfunctie en een stimulerende functie. Enerzijds bewaakt ze dat de basiskwaliteit van het onderwijs op scholen/instellingen en het financieel beheer van besturen op orde is (de waarborgfunctie). Anderzijds stimuleert ze besturen en scholen om hun verbeterpotentieel ten volle te benutten in het streven naar goed onderwijs (de stimulerende functie).
De kern van het toezicht op instellingen is:
De inspectie heeft het toezicht beschreven in een onderzoekskader. Het onderzoekskader bevat de werkwijze van de inspectie. In het onderzoekskader is ook het waarderingskader opgenomen waarin de inspectie beschrijft wat ze beoordelen en waarderen.
Waarderingskader
In het waarderingskader beschrijft de inspectie waar ze een oordeel of waardering over vormt. Het waarderingskader bevat een aantal kwaliteitsgebieden: Onderwijsproces, Schoolklimaat, Onderwijsresultaten, Kwaliteitszorg en ambitie, en Financieel beheer.
De kwaliteitsgebieden bevatten elk een aantal standaarden. Deze beschrijven de onderdelen die onderliggend zijn aan de kwaliteitsgebieden. Alle standaarden zijn voorzien van een uitwerking die beschrijft wat eronder valt. Het aantal standaarden varieert per sector enigszins en de uitwerking ervan verschilt waar relevant per sector. In het waarderingskader heeft de inspectie een onderscheid gemaakt tussen de elementen die direct voortvloeien uit de wet en elementen waarmee ze vooral willen stimuleren. Op het niveau van de kwaliteitsgebieden en standaarden geeft de Inspectie van het Onderwijs het oordeel ‘onvoldoende’ of ‘voldoende’. Daarnaast is het mogelijk om de waardering ‘goed’ te krijgen. Wanneer standaarden geen wettelijke basis hebben, wordt geen onvoldoende gegeven, maar gebruikt de inspectie de waardering ‘kan beter’.
Onderzoekskader
Het onderzoekskader beschrijft de werkwijze van de inspectie en dus de manier waarop ze toezicht houdt. Het waarderingskader maakt er deel van uit. De beoogde inrichting van het toezicht is voor alle sectoren hetzelfde. Uitgangspunt is dat ieder bestuur en hun scholen of opleidingen eens in de vier jaar een inspectieonderzoek krijgt. De centrale vraag voor het bestuur daarbij is of (en hoe) het bestuur zorg draagt voor onderwijs van voldoende kwaliteit en voor deugdelijk financieel beheer.
Meer informatie over de werkwijze van de inspectie en het waarderingskader vindt u hier.
De inspectie maakt in haar toezicht onderscheid in bij wet geregelde deugdelijkheidseisen en eigen aspecten van kwaliteit van bestuur en scholen. Deugdelijkheidseisen zijn objectiveerbare, zo veel mogelijk op het niveau van de wet geregelde algemene kwaliteitsnormen, die zodanig helder zijn dat de vrijheid van richting en inrichting gewaarborgd blijven. Deugdelijkheidseisen hebben betrekking op de onderwijskwaliteit en het financieel beheer. Dit wordt samengevat met het begrip basiskwaliteit.
Een school die niet voldoet aan de deugdelijkheidseisen biedt onderwijs van onvoldoende kwaliteit. Onvoldoende onderwijskwaliteit en/of onvoldoende financieel beheer kan leiden tot sanctionering en in laatste instantie tot ingrijpen door de minister. Vanuit de waarborgfunctie van het toezicht ziet de inspectie erop toe dat de deugdelijkheidseisen zoals deze in de sectorwetten zijn vastgelegd, worden nageleefd.
Scholen die niet aan de basiskwaliteit voldoen, krijgen het oordeel ’onvoldoende’. Deze scholen kunnen het oordeel ‘zeer zwak’ krijgen als ze beneden de wettelijke norm presteren die daarvoor geldt. In het onderzoekskader van elke sector staat aangegeven in welke gevallen een oordeel voldoende, onvoldoende of zeer zwak geldt. Op schoolniveau spelen in het voortgezet onderwijs vier standaarden een belangrijke rol in de normering: OP2 Zicht op ontwikkeling en begeleiding, OP3 Didactisch handelen, SK1 Veiligheid en OR1 Resultaten. Deze kernstandaarden moeten minimaal op orde zijn bij een oordeel voldoende.
Het oordeel over het financieel beheer en met name de kwaliteitszorg op bestuursniveau is leidend voor de inrichting van het vervolgtoezicht. Als de kwaliteitszorg en het financieel beheer op orde zijn en de inspectie tekortkomingen heeft geconstateerd op het niveau van de scholen, dan formuleert ze herstelopdrachten en maakt ze afspraken met het bestuur wat het bestuur zelf (her)onderzoekt, en wat het aandeel van de inspectie is. Als een bestuur de kwaliteitszorg niet op orde heeft, dan is het aannemelijk dat de geconstateerde tekortkomingen bij de onderzochte scholen niet op zichzelf staan. De inspectie kan er dan voor kiezen om nog een of meer kwaliteitsonderzoek(en) te doen naar risico’s. Het bestuur krijgt een herstelopdracht opgelegd, met als belangrijk onderdeel de verbetering van de kwaliteitszorg. In het vervolgtoezicht voert de inspectie het herstelonderzoek uit.
Leren verbeteren is hét expertisecentrum voor VO-scholen die hun onderwijskwaliteit willen of moeten verbeteren. Op het gebied van organisatie bieden wij u het volgende aan:
Laat u niet verrassen
Laat u niet verrassen door de inspectie met een attendering of waarschuwing bij achterblijvende opbrengsten. Zorg dat u zelf zicht heeft op de kwaliteit van de opbrengsten, onderwijsprocessen en kwaliteitszorg en ga als dat nodig is zelf meteen en gestructureerd aan de slag met verbeteren. Zo toont u de inspectie dat u grip op de zaak heeft.
Scan Leren verbeteren
De Scan Leren Verbeteren geeft u snel inzicht in de mogelijke risicofactoren en in de onderwijskwaliteit van uw school. Het resultaat van de scan is een systematische diagnose die u kan helpen bij het zetten van vervolgstappen.
Leren verbeteren biedt getrapte ondersteuning aan scholen die hun onderwijskwaliteit willen of moeten verbeteren. Uitgangspunt is de positie en vraag van de school: afhankelijk van de situatie krijgt iedere school ondersteuning op maat, variërend van gratis materiaal tot één of meerdere dagen advies of begeleiding van een expert. Hier vindt u meer informatie over het aanbod, voorwaarden en kosten van ondersteuning door Leren verbeteren.
Inspectie van Onderwijs
Op de website van de Inspectie van het Onderwijs vindt u nieuws, aanvullende informatie en overzichten van de beste en minst goed presterende scholen van Nederland.
We besteden in onze nieuwsbrieven regelmatig aandacht aan het vernieuwde toezicht van de inspectie. De volgende artikelen uit onze nieuwsbrief kunnen voor u interessant zijn:
Deze geheel vernieuwde brochure bestaat uit twee onderdelen. Allereerst wordt het opbrengstgericht werken (OGW) verder uitgewerkt: waar ligt de kracht van OGW als het gaat om het creëren van een lerende cultuur? Dit onderdeel is bedoeld om iedereen in de school uit te dagen om samen het gesprek over leren en opbrengstgericht werken te voeren. Het tweede onderdeel is de Toolkit OGW: een set concrete instrumenten die reeds met succes in de praktijk worden gebruikt. Door de inzet van deze instrumenten krijgt OGW een vaste plek in de kwaliteitszorg van de school.
Deze geheel vernieuwde brochure beschrijft vijf concrete succesfactoren voor het maken van een verbeterplan. Hiermee kunnen schoolleiders en bestuurders eenvoudig zelf een verbeterplan opstellen. De uitgave bevat veel do’s en don’ts en voorbeeldteksten uit goede verbeterplannen. De vernieuwde uitgave is aangepast aan het nieuwe toezichtkader van de inspectie.
Bestuurders zijn de afgelopen jaren actiever gaan sturen op onderwijskwaliteit en zien dat in toenemende mate als een verantwoordelijkheid die zij delen met schoolleiders. Dit is een van de belangrijkste conclusies van een onderzoek van Leren verbeteren, getiteld: Bestuurders in beweging, een verkenning naar de veranderende rol van bestuurders van onder- en bovengemiddeld presterende scholen in het voortgezet onderwijs. In deze rapportage vindt u de achtergronden bij dit onderzoek.
Bestuurders zijn de afgelopen jaren actiever gaan sturen op onderwijskwaliteit en zien dat in toenemende mate als een verantwoordelijkheid die zij delen met schoolleiders. Dit is een van de belangrijkste conclusies van een onderzoek van Leren verbeteren, getiteld: Bestuurders in beweging, een verkenning naar de veranderende rol van bestuurders van onder- en bovengemiddeld presterende scholen in het voortgezet onderwijs. In deze publicatie vindt u de belangrijkste opbrengsten van dit onderzoek.
Leren verbeteren heeft in 2017 onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van de begeleiding van scholen met een zeer zwakke afdeling in de periode 2012-2016. Doel van het onderzoek was om lessen uit de effectiviteit van de begeleiding te trekken voor alle betrokkenen in een verbetertraject en de begeleiding van onvoldoende en zeer zwakke afdelingen te optimaliseren. In deze rapportage vindt u de opbrengsten van dit onderzoek.
Leren verbeteren heeft in 2017 onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van de begeleiding van scholen met een zeer zwakke afdeling in de periode 2012-2016. Doel van het onderzoek was om lessen uit de effectiviteit van de begeleiding te trekken voor alle betrokkenen in een verbetertraject en de begeleiding van onvoldoende en zeer zwakke afdelingen te optimaliseren. In deze publicatie vindt u de belangrijkste opbrengsten van dit onderzoek.
Het onderzoekskader 2017 wordt jaarlijks geactualiseerd. De versie van 1 juli 2018 vervangt de versie van 1 juni 2017 en bevat enige aanpassingen aan nieuwe wetgeving en enkele verduidelijkingen. In het ‘Overzicht wijzigingen bijgesteld onderzoekskader vo per 1 juli’ vindt u een overzicht van deze aanpassingen.
Het onderzoekskader 2017 van de Inspectie van het Onderwijs beschrijft hoe het toezicht voor het voortgezet onderwijs (vo) is ingericht. Het onderzoekskader omvat het waarderingskader en de werkwijze.
Voormalig toezichtkader Inspectie van het Onderwijs.
Een VO-school wordt niet van de een op de andere dag (zeer) zwak. De inspectie gaat ook niet over een nacht ijs wanneer het een school als (zeer) zwak bestempelt. In dit artikel uit het VTOI-magazine van juni 2013 wordt beschreven hoe de inspectie te werk gaat.
Hoe vaak komt het voor dat de inspectie een VO-school als (zeer) zwak bestempelt? Wat moet de interne toezichthouder dan doen? En nog belangrijker: hoe kun je voorkomen dat een school op het ‘beklaagdenbankje’ terechtkomt?
Het afgelopen schooljaar vernam het Christelijk College de Noordgouw, locatie Hattem dat zijn vmbo-t- en vmbo-k-afdelingen door de Inspectie werden beoordeeld als ‘zwak’. Na de eerste teleurstelling stapten directie en team over hun frustratie heen en besloten ze alle zeilen bij te zetten. Als eerste werd het project Leren verbeteren van de VO-raad ingeschakeld.
Een slecht presterende school moet snel de zaak weer op orde krijgen. Dat is het afgelopen jaar steeds vaker gelukt, zo blijkt. Beter nog is het om helemaal niet in de risicozone te komen, bijtijds maatregelen te nemen en voortdurend aandacht te besteden aan kwaliteit. Dit geldt niet alleen voor de ca. 250 risicoscholen maar evenzeer voor scholen die goed presteren.
Scholen kunnen veel van elkaar leren en visitatie is daarvoor een uitstekend middel: scholen bezoeken en onderzoeken elkaar en geven feedback. Wat komt erbij kijken?
De brochure daagt schoolleiders uit om opbrengstgericht te gaan werken en biedt daarvoor handreikingen. Centraal staat kwaliteitsverbetering aan de hand van de opbrengstindicatoren van de Onderwijsinspectie en de instrumenten van Vensters voor Verantwoording.
Bijna elke school wil leerlingen maatwerk en gepersonaliseerd leren bieden. Maar hoe begin je? Leren Verbeteren organiseerde de miniconferentie ‘Elastiek in het onderwijs – over de rek en reikwijdte van maatwerk in het VO’, waar schoolleiders en docenten ervaringen en creatieve oplossingen deelden. “Er zijn geen pasklare antwoorden”, drukt Hans Sandtke, projectleider van Leren Verbeteren, […]
Dankzij haar jarenlange ervaring in het onderwijs, van docent tot conrector naar onderwijsinspecteur, is Jonneke Adolfsen goed op haar plek bij Leren verbeteren. “Steeds is de situatie weer verrassend anders dan op de vorige school.” Ontgoocheling, boosheid en verdriet. Die combinatie treft Adolfsen, sinds 2017 adviseur bij Leren verbeteren, vaak aan als ze op een […]
In oktober werkt Marian Everhardt (62) veertig jaar in het onderwijs. “Ik ben echt een onderwijsverslaafde in de goede zin van het woord. Het is een ongelooflijk mooi beroep omdat je een bijdrage kunt leveren aan de ontwikkeling van jonge mensen. En dat kun je op zo veel manieren doen dat het altijd boeiend blijft.” […]
Nelline van Duijn werkt al dertig jaar in het onderwijs: eerst als docent economie, vervolgens als teamleider en uiteindelijk directeur. Toen zij in 2017 op het Beweeg-vmbo van het Stanislas in Rijswijk begon, wist ze dat er genoeg uitdagingen waren. Leren verbeteren heeft haar de afgelopen twee jaar geholpen om de school weer op koers […]
Juliette Vermaas is adviseur bij Leren verbeteren en auteur van ‘De ingrediënten voor effectieve verbeterplannen’. Met dit boekje, dat onlangs in herziene versie is verschenen, kunnen schoolleiders en bestuurders eenvoudig zelf een verbeterplan opstellen. Vermaas helpt lezers vooral bij het concretiseren van hun plannen in een stappenplan: ‘Die stappen voorkomen dat ambities en ideeën door […]
Onlangs heeft een aantal scholen van de inspectie een brief ontvangen met een waarschuwing of een attendering. In beide gevallen betekent dat dat de inspectie het risico aanwezig acht dat de school op termijn een oordeel ‘onvoldoende’ voor een of meer afdelingen kan krijgen. Wat betekent dit concreet? Een school krijgt een attendering wanneer het gemiddeld resultaat […]
De klassieke audit kennen we wel. Een externe deskundige doet een onderzoek en levert een rapport met zijn bevindingen. Het is aan u om – al dan niet – iets met die bevindingen te doen. Hoewel zo’n klassieke audit uiteraard ook zijn nut heeft, kiest Leren verbeteren voor een andere aanpak: de expert review. Openbare […]
Als Evert van Dijk op 1 augustus 2017 directeur wordt van de Edudelta-locatie Barendrecht voor vmbo en mbo weet hij dat hem een fikse klus te wachten staat. De gemengde leerweg moet haar basisarrangement terug zien te krijgen en de school zit ook nog eens midden in een fusieproces. Nu, bijna een schooljaar later en […]
Deze maanden kunnen scholen van de inspectie een brief ontvangen met een waarschuwing of een attendering. In beide gevallen betekent dit dat de inspectie het risico aanwezig acht dat de school – voor één of meer afdelingen – op termijn een oordeel ‘zwak’ krijgt. Maar wat betekent het concreet en wat kunt u doen? Wat betekent […]
Bestuurders, schoolleiders, kwaliteitszorgmedewerkers… Op 21 en 23 maart kwamen ze in groten getale naar Zwolle en Rotterdam voor de Regiobijeenkomsten Kwaliteitsmanagement VO, georganiseerd door Leren verbeteren en het Landelijk Netwerk Kwaliteitszorg VO. Centraal stond de vraag: “Zijn wij klaar voor het nieuwe toezicht?” Het is een vraag die blijkbaar velen bezighoudt. De organisatoren hadden gezorgd […]
Clarien Veltkamp werkt al haar hele leven in het onderwijs en al tien jaar voor Leren verbeteren. Ze heeft veel scholen begeleid, maar is nog lang niet klaar: ‘Het gaat eigenlijk altijd om een integrale verbeterslag. Dat vind ik ontzettend boeiend.’ Clarien Veltkamp is inmiddels dertien jaar managing consultant bij CPS. Toen tien jaar geleden […]
Kom op 21 september naar ‘Uit de risicozone – In actie’ ‘Zwak’ of ‘Zeer zwak’: dat oordeel wil geen enkele onderwijsinstelling. Hebben we de boel op orde, dan hoeven we daar niet voor te vrezen. Zit u in een risicocategorie – hebt u bijvoorbeeld een waarschuwing of attendering van de inspectie ontvangen – dan is het […]
Op 28 januari 2020 organiseert Leren verbeteren een informatiebijeenkomst in het Muntgebouw Utrecht. Aan de hand van voorbeelden uit de praktijk komen in een zestal workshops de meest voorkomende ondersteuningsvragen aan de orde die de afgelopen vier jaar aan Leren verbeteren zijn gesteld. Het programma Leren verbeteren gaf vanaf 2016 ondersteuning aan meer dan 175 […]
Hoe effectief is de begeleiding van zeer zwakke scholen? Afgelopen schooljaar verrichte Leren verbeteren II een onderzoek naar de effectiviteit van de begeleiding van zeer zwakke scholen in de periode 2012-2016. Dit onderzoek werd onlangs afgerond en binnenkort kunt u op verschillende manieren kennisnemen van de bevindingen. De belangrijkste conclusie wordt vervat in de titel: Leren […]
In juni 2016 viel bij het Kalsbeek College in Woerden onverwacht een brief van de Inspectie op de mat waarin de onderbouw als onvoldoende werd beoordeeld. “We dachten echt ‘wat gebeurt er nu’? We begrepen niet eens waar de brief precies over ging. Je kan ‘m tien keer lezen, maar dan snap je nog niet […]
Voor bestuurders, schoolleiders en teamleiders in het VO Hoe staat het met de onderwijskwaliteit binnen uw bestuur of op uw school? Of die nu voldoende is of niet, het kan altijd beter. Dat wilt u ook. En het is mogelijk! Want aan kwaliteit kun je werken. Hard werken en de juiste interventies hebben effect. Daarmee […]
U weet het: vanaf het nieuwe schooljaar gaat de onderwijsinspectie werken met het nieuwe onderzoekskader. U hebt zich hier inmiddels waarschijnlijk wel enigszins in verdiept, want voor elk bestuur – en elke school – zal het consequenties hebben. Maar er blijft veel te vragen over. Zo ook bij de adviseurs van Leren verbeteren. Op vrijdag […]
Handzame publieksversie nu beschikbaar Op 6 november presenteerde Leren verbeteren in congrescentrum Domstad in Utrecht de publieksversie van de rapportage van een onderzoek naar de ondersteuning van zeer zwakke afdelingen. Op de jaarlijkse netwerk- en studiedag van het Landelijk Netwerk Kwaliteitszorg VO nam voorzitter Marleen Delcour het eerste exemplaar in ontvangst. Marleen Delcour kreeg de […]
Bewustwording en praktische tips op bijeenkomst risicoscholen Wat doe je als je denkt of weet dat de kwaliteit op jouw school onder druk staat? Met deze vraag kwamen onlangs ruim veertig mensen, van ruim twintig onderwijsinstellingen, naar Utrecht voor een Leren verbeteren-bijeenkomst voor risicoscholen. Er was een rijk en informatief programma. Eén ding kwam regelmatig […]
In gesprek met inspecteur Anne Bergsma Kort voor de zomer ontvingen zo’n 140 VO-scholen een briefje van de inspectie met een waarschuwing of attendering. Soms kwam de brief als een verrassing. Beter is het als dat niet zo is. “Als je zo’n brief krijgt en je bent erdoor verrast, moet je je eigenlijk afvragen hoe […]
“We werden soms wel een beetje verrast” Het nieuwe Onderzoekskader van de inspectie is alweer zo’n halfjaar van kracht en de eerste scholen hebben ondervonden hoe het inspectiebezoek nieuwe stijl verloopt. Zo ook het Amstelveense Keizer Karel College. Rector-bestuurder Elisabeth Pels Rijcken deelt haar ervaringen. Samen met de rector-bestuurder van het Alkwin Kollege vormt zij […]
Per 1 augustus heeft B&T het Project Leren Verbeteren overgenomen van de VO-raad. Hoewel het aantal zeer zwakke afdelingen van scholen steeds verder afneemt, zien projectleiders Hans Sandtke en Tijmen Bolk én het ministerie van OCW nog voldoende nieuwe uitdagingen, zoals het betrekken van de eindverantwoordelijk schoolleider bij een verbetertraject: “Als schoolleiding moet je weten […]
Op 31 januari organiseerde Leren verbeteren in Het Muntgebouw in Utrecht een conferentie voor bestuurders, schoolleiders en teamleiders in het VO. De centrale boodschap: Hard werken en de juiste interventies hebben effect op onderwijskwaliteit. Dat je aan kwaliteit kunt werken, was ook een van de belangrijkste conclusies van het onderzoek dat Leren verbeteren recent uitvoerde. […]
Harry van Goor (67) is al zijn hele leven werkzaam in het onderwijs. Eerst als docent geschiedenis havo/vwo, later als conrector en directeur onderwijs. “In die tijd richtte ik me met name op de invoering van de Basisvorming en de Tweede Fase”, zegt Van Goor. “Vernieuwing van het onderwijs heeft mijn grote interesse.” Later gaat […]
Op 6 juni 2017 organiseert Leren verbeteren een speciale bijeenkomst voor leidinggevenden van scholen en afdelingen met een risicoattendering van de onderwijsinspectie. Tijdens deze middag gaat het over de vraag wat u kunt doen om te voorkomen dat uw afdeling of school (zeer) zwak wordt. Aan het eind van de middag gaat u naar huis met tips […]
“We hadden het wel zien aankomen, maar het was toch heftig.” Locatiedirecteur Lieneke Koenes kan het zich nog goed herinneren dat in juni 2016 alle afdelingen van het Ashram College in Alphen aan den Rijn zwak werden bevonden door de inspectie. Een aantal maanden eerder had de school een externe ingevlogen om het inspectiebezoek voor […]
Tijdens de conferentie van Leren verbeteren op 31 januari vertelde Pascal Scholtius van het Comenius College in Capelle aan den IJssel over de stevige opdracht die zijn school kreeg van de inspectie. Waar begin je als je van zeer zwak naar basis wilt gaan en je er tegelijkertijd voor wilt zorgen dat teamleiders en docenten […]
Nog even, dan verandert de wijze waarop de onderwijsinspectie toezicht houdt op de kwaliteit van het onderwijs. Per augustus 2017 treedt het nieuwe onderzoekskader in werking. Het zal wennen zijn voor het onderwijs, maar ook voor de inspectie zelf. “Voor ons is het ook allemaal nieuw”, benadrukt Karin Plantinga van de inspectie tijdens een bijeenkomst […]
Bestuurders zijn de afgelopen jaren actiever gaan sturen op onderwijskwaliteit en zien dat in toenemende mate als een verantwoordelijkheid die zij delen met schoolleiders. Dit is een van de belangrijkste conclusies van een nieuw onderzoek van Leren verbeteren, getiteld: Bestuurders in beweging, een verkenning naar de veranderende rol van bestuurders van onder- en bovengemiddeld presterende […]
In zes concrete stappen werkt u aan het verbeteren van opbrengsten en onderwijskwaliteit. Hierbij is niet alleen aandacht voor wat scholen kunnen doen om de onderwijskwaliteit te verbeteren, maar vooral ook
met wie en hoe.
Blijf op de hoogte van ontwikkelingen en wetenswaardigheden en laat u inspireren door praktijkverhalen en interviews.
De Scan Leren Verbeteren geeft u snel inzicht in de mogelijke risicofactoren en in de onderwijskwaliteit van uw school. Het resultaat: een systematische diagnose die u kan helpen bij het zetten van vervolgstappen.
