#9 De onderwijsresultaten in beeld

Hoe de teamleider stuurt op leeropbrengsten

In deze negende aflevering van de podcastserie van Leren verbeteren spreken we over de rol van de teamleider bij het sturen op leeropbrengsten. Hoe houd je goed zicht op de onderwijsresultaten en hoe kijkt de inspectie daarnaar? Wat doe je als de resultaten tegenvallen en welke interventies zijn er dan mogelijk? En wie stuurt die interventies aan?

Te gast zijn Leren verbeteren-adviseur Marian Everhardt en teamleider vwo Martijn van Velzen van Lyceum Ypenburg in Den Haag. Daarnaast vertelt inspecteur Anne Bergsma hoe hij aankijkt tegen de rol van de teamleider bij het sturen op onderwijsresultaten. Michel Otter, teamleider van de mavo op De Waerdenborch in Holten, licht toe hoe hij bewustwording over resultaten creëert bij collega’s.

Waar let je op als teamleider bij het sturen op de onderwijsresultaten?

  • De onderwijsresultaten (OR1) vormen één van de vier kernstandaarden binnen het toezicht op onderwijs. Van deze standaard wordt dus verwacht dat deze voldoende is. Binnen de onderwijsresultaten wordt er gekeken naar vier indicatoren: 1) de leerlingen behalen in leerjaar 1 en 2 het niveau dat mag worden verwacht op grond van het advies van de basisschool; 2) de leerlingen lopen weinig vertraging op in de onderbouw (onderbouwsnelheid); 3) de leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw (bovenbouwsucces); en 4) de leerlingen behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht.
  • Deze indicatoren zijn communicerende vaten: ben je te soepel op één ervan, dan zie je problemen terug bij een andere indicator. Wanneer leerlingen bijvoorbeeld zonder vertraging de onderbouw doorlopen maar dit eigenlijk net te snel voor hen gaat, vertragen zij zeer waarschijnlijk in de bovenbouw. Onderwijsresultaten op orde betekent dus dat de vier genoemde indicatoren in balans zijn.
  • Voorheen stuurde de inspectie een waarschuwing of attendering wanneer het gemiddelde resultaat over de afgelopen drie jaar boven de norm is maar het laatste jaar dusdanig onder de norm dat er zorgen zijn over de kwaliteit van het onderwijs. Scholen moesten hier zelf al zicht op houden, maar inmiddels wordt nog nadrukkelijker van scholen verwacht dat zij de onderwijsresultaten zelf goed in beeld hebben en dat zij op tijd anticiperen op onwenselijke ontwikkelingen.
    • ‘Vroege signalering’ is daarbij van groot belang. Dit is het bijtijds in beeld hebben van afwijkende resultaten om daar op tijd op te kunnen sturen. Nu het toezicht met name op besturen is gericht en scholen en afdelingen op grotere afstand van het toezicht komen te staan, is het extra belangrijk om binnen het bestuur goed zicht te houden op de scholen en afdelingen.

Tips om te sturen op onderwijsresultaten

  • Een belangrijke rol van de teamleider is dat hij opbrengstbewustzijn creëert bij de mensen aan wie hij leidinggeeft. Dat betekent dat niet alleen hij en (de rest van) de schoolleiding, maar ook leraren weten wat de onderwijsresultaten zijn. Denk bijvoorbeeld aan het bespreken van het startniveau van de leerlingen en of het lukt om leerlingen op dit niveau te houden.
    • Om dit te kunnen bespreken is het belangrijk om inzichtelijk te hebben welke adviezen leerlingen van de basisschool hebben en dat docenten dit ook weten. De lessen kunnen daar vervolgens op gebaseerd worden en docenten kunnen differentiëren op basis van de ondersteuningsbehoeften van leerlingen.
  • Om bijtijds veranderingen in de resultaten te signaleren is het belangrijk om goed zicht te hebben en te houden op de data. Het zicht hebben op resultaten is niet louter van belang op bestuursniveau, maar moet onderdeel van gesprek zijn in alle lagen in de school: van schoolleiding tot aan (vak)secties en ook docenten.
  • Het gesprek over resultaten kan worden gebruikt om nader te kijken naar de onderwijskwaliteit. Als je kijkt naar welke resultaten je wilt bereiken, wat betekent dat dan voor de lessen? Vervolgens kun je vragen stellen als: Waar maken we gebruik van? Wat kunnen we al? Welke ondersteuning hebben we nog nodig? En op welke manier kunnen we nog beter van en met elkaar leren? Collegiale visitaties, intervisie en feedbackgesprekken zijn krachtige instrumenten om te sturen op onderwijskwaliteit en onderwijsresultaten.

Aan het woord in deze podcast

Martijn van Velzen (LinkedIn)
Martijn is afdelingsleider vwo bovenbouw (jaarlaag 3-6) op Lyceum Ypenburg in Den Haag. Daarvoor werkte hij als consultant in het onderwijsveld en was hij docent aan de Universiteit Twente.

Marian Everhardt (LinkedIn)
Marian is een ervaren adviseur van Leren verbeteren en daarnaast ook beleidsadviseur bij MBO Utrecht. Al sinds 2012 zet zij zich namens Leren verbeteren in om scholen te begeleiden bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Zij ziet zichzelf daarbij vooral als een procesbegeleider.

Anne Bergsma (LinkedIn)
Anne is werkzaam bij de Inspectie van het Onderwijs als Specialistisch Inspecteur Voorgezet Onderwijs. Vanuit deze functie is hij ook nauw betrokken bij het project Leren verbeteren.

Michel Otter (LinkedIn)
Michel, oorspronkelijk docent aardrijkskunde, is sinds 2020 teamleider op De Waerdenborch in Holten. In de drie jaar daarvoor was hij teamleider onderbouw havo/vwo/tto op het Stedelijk Lyceum Enschede.

Verder lezen

In dit filmpje legt de Inspectie van het Onderwijs uit hoe zij de onderwijsresultaten van het voorgezet onderwijs beoordeelt met het onderwijsresultatenmodel. Het filmpje neemt je mee in de vier indicatoren en legt uit hoe deze met elkaar samenhangen.

In dit onderzoek van de Onderwijsraad wordt uiteengezet wat de rol en werkwijze van het externe toezicht is. De raad gaat in op de kwaliteitsbevorderende taak van het toezicht ten opzichte van de kwaliteitsbeoordelende taak.

Colofon

Redactie: Anouk Hendriks
Presentatie: Ron Benjamins
Techniek: Ludo de Boo

Abonneren

Om niks te missen kunt u zich abonneren op de podcasts van Leren verbeteren via een van de volgende kanalen:

Soundcloud >>
Spotify >>
iTunes >>
Google Podcasts >>

 

 

 

Kwaliteit verbeteren in 6 stappen

Kwaliteit verbeteren in 6 stappen

In zes concrete stappen werkt u aan het verbeteren van opbrengsten en onderwijskwaliteit. Hierbij is niet alleen aandacht voor wat scholen kunnen doen om de onderwijskwaliteit te verbeteren, maar vooral ook
met wie en hoe.

Blijf op de hoogte

Nieuws

Blijf op de hoogte van ontwikkelingen en wetenswaardigheden en laat u inspireren door praktijkverhalen en interviews.

Inzicht in risico's en onderwijskwaliteit

Scan Leren verbeteren

De Scan Leren Verbeteren geeft u snel inzicht in de mogelijke risicofactoren en in de onderwijskwaliteit van uw school. Het resultaat: een systematische diagnose die u kan helpen bij het zetten van vervolgstappen.