Op 1 augustus werd het herziene onderzoekskader van de inspectie van kracht. Nienke Pol, senior adviseur bij B&T, vertelt wat het kader betekent voor bestuurders, schoolleiders en hun scholen. ‘Het belangrijkste is hoe mensen met elkaar over onderwijskwaliteit praten.’
Nienke Pol ondersteunt bestuurders in het voortgezet onderwijs in de Pilot ter versterking van de kwaliteitszorg van schoolbesturen in het voortgezet onderwijs, van het ministerie van OCW. Met name de koppeling tussen het onderzoekskader en de praktijk is belangrijk voor haar werk. “Na de invoering van het herziene kader van 2017 veranderde de aard van de gesprekken van de inspecteurs en bestuurders al. Van bestuurders wordt tegenwoordig verwacht dat zij zicht en grip hebben op de onderwijskwaliteit op hun scholen en begrijpen welke keuzes er op hun scholen worden gemaakt. Dat is een grote omslag geweest. Dit herziene kader gaat verder op die ingeslagen weg.”
Complexere standaarden
Voorheen waren er in het inspectiekader twee domeinen van de bestuurder, vertelt Pol. Een was gedeeld met de scholen, dat was ‘Kwaliteitszorg en ambitie’ (KA). Het andere gedeelde domein was financiën. Nu is dat anders: ‘Kwaliteitszorg en ambitie’ (KA) is opgeknipt in twee kwaliteitsgebieden: ‘Sturen, kwaliteitszorg en ambitie’ (SKA) en ‘Besturing, kwaliteitszorg en ambitie’ (BKA). Elk gebied bestaat uit drie standaarden op het gebied van inrichting, uitvoering en evaluatie van de kwaliteitszorg. BKA is het deel waarover de inspectie met het bestuur spreekt, en SKA het deel waar de school over gaat. De financiën zijn in het nieuwe kader onderdeel van BKA.
Pol: “De standaarden zijn wat complexer geworden, en misschien ook wel zwaarder. Bij de kwaliteitsstandaarden is wat mij betreft iets moois gebeurd: vanaf nu staan de visie en de ambitie van besturen en scholen centraal, en is de zorg voor onderwijskwaliteit, vanuit die visie en ambities, direct gekoppeld aan kwaliteitscultuur (in BKA en SKA 2) en aan verantwoording en dialoog (BKA en SKA 3).
Cyclisch proces
Kwaliteitszorg is veel meer dan voorheen een cyclisch en visiegestuurd proces geworden in het onderzoekskader, vindt Pol: “Dat reflecteert de werkelijkheid veel beter. Het nodigt meer uit om het inhoudelijke gesprek te voeren over waarom je de dingen op een school of binnen een bestuur doet op de manier waarop je ze doet. Overigens blijft het daarbij van belang dat je je basis op orde hebt. Hierbij zijn de ogen van de inspectie als eerste gericht op de bestuurder. De inspectie wil van hem of haar weten hoe het ervoor staat op de scholen, wat betreft basiskwaliteit en aanvullende ambities. Daarna gaan de inspecteurs kijken of zij dit terugzien op de scholen.”
Burgerschap
In het nieuwe onderzoekskader is een prominente plek ingeruimd voor burgerschap en kansengelijkheid, vertelt Pol. “Meer dan voorheen heeft de drieslag van Biesta – kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming – een stevige plek gekregen. Het kader gaat hiermee ook over het antwoord op de vraag ‘bereiden we onze kinderen voor op participeren in een pluriforme samenleving’.”
Dit betekent overigens niet dat taal- en rekenonderwijs minder belangrijk zijn geworden: “Er is meer aandacht voor hoe we zorgen dat leerlingen volwaardig kunnen gaan deelnemen aan de maatschappij. Taal- en rekenbeleid worden daardoor juist zwaardere aandachtspunten.”
Kwaliteitscultuur
Hoe meer je als bestuurder de integraliteit van het kader ziet, hoe makkelijker het is om ermee te werken, vertelt Pol. “Ga je bewegen op de ene standaard, dan heeft dat ook effect op de andere. Als je je dat realiseert, kun je veel gerichter sturen. Ik raad bestuurders en schoolleiders dan ook altijd als eerste aan om het deel van het inspectiekader waarin de standaarden worden toegelicht, gewoon eens te lezen. Het is net als met muziek: als je een liedje goed kent, kun je gemakkelijk een tweede stem gaan zingen. Maar je moet eerst snappen hoe het nummer in elkaar zit.”
De vragen die Pol krijgt over het nieuwe kader gaan bijna altijd over de kwaliteitscultuur op scholen, vertelt ze: “Het belangrijkste is hoe mensen met elkaar over onderwijskwaliteit praten. SKA2 en BKA2, de standaarden die gaan over kwaliteitscultuur, vind ik daarom de mooiste onderdelen van dit nieuwe kader. Daar zit het ‘m in. Om mijn vergelijking met muziek door te trekken: bestuurders en schoolleiders worden daar uitgenodigd om hun eigen stem te vinden.”
Reflectiesessies
Dit najaar organiseert Leren verbeteren reflectiesessies over de kernstandaarden OP2 en OP3. U kunt zich nog inschrijven voor de sessie over OP3 op 22 november. In het voorjaar van 2022 organiseren we nieuwe reflectiesessies over de kernstandaarden OR1, BKA1/SKA1 en BKA2/SKA2. Meer informatie over deze sessies en de mogelijkheid tot inschrijven wordt dit najaar via de website en de nieuwsbrief van Leren verbeteren bekend.
Wilt u meer weten over het nieuwe onderzoekskader? We publiceerden in juni al dit artikel over de belangrijkste wijzigingen in het nieuwe kader.
