Maak kennis met adviseur Clarien Veltkamp: “Doen wat ertoe doet”
Clarien Veltkamp werkt al haar hele leven in het onderwijs en al tien jaar voor Leren verbeteren. Ze heeft veel scholen begeleid, maar is nog lang niet klaar: ‘Het gaat eigenlijk altijd om een integrale verbeterslag. Dat vind ik ontzettend boeiend.’
Clarien Veltkamp is inmiddels dertien jaar managing consultant bij CPS. Toen tien jaar geleden de Taskforce Zeer Zwakke Scholen werd opgericht, was zij binnen CPS bezig met het onderzoek ‘Van Gele kaart naar Nieuwe Ambitie’, met als werkhypothese: ‘Als scholen langdurig zwak zijn, moeten ze sluiten’.
“Het was toen echt een taboe om dat hardop uit te spreken”, vertelt Clarien. “Natuurlijk was het niet onze bedoeling om scholen te sluiten; we wilden er alleen voor zorgen dat ze duurzaam gingen verbeteren. Toen presteerden scholen namelijk soms langdurig slecht. Door de expertise ontwikkeld in dit onderzoek was het voor mij logisch om een van de adviseurs van de Taskforce te worden.”
Allround
Vóór haar loopbaan als adviseur heeft Clarien naar eigen zeggen al ‘alles gedaan in het onderwijs wat je kan doen’, van leerkracht tot schoolleider. Ze begon ooit als jonge leraar in het speciaal basisonderwijs en rolde door naar het voortgezet speciaal onderwijs. “Ik ging aan de slag op de Tobiasschool in Zeist. Dat was een nieuwe school die ongesubsidieerd startte. Dat betekende dat we alles zelf moesten doen, ook dingen als meubels regelen en een gebouw huren. Daar ben ik heel allround van geworden. Ik heb echt het ondernemerschap geleerd. Die school bestaat overigens nog steeds, en daar ben ik best trots op.”
Gedeelde beelden
Clarien probeert in haar werk de kwaliteit van het onderwijs op scholen op een ‘levende’ manier te verbeteren. “Ik praat altijd over levende kwaliteitszorg. Je moet met elkaar gedeelde beelden hebben, bijvoorbeeld van wat je goed lesgeven vindt, of van hoe je de resultaten wilt verbeteren. Aan die gedeelde doelen kun je dan met elkaar werken.”
Aan gedeelde beelden ontbreekt het vaak op scholen die een zwakke of zeer zwakke afdeling hebben, vertelt Clarien: “Maar er zijn meer dingen, hoor. Vaak is de kwaliteitszorg niet op orde omdat er niet systematisch of cyclisch wordt gewerkt. Er wordt vaak ook niet gezamenlijk gereflecteerd op wat er speelt. Dan gebeuren er misschien mooie dingen, maar die worden niet aan elkaar verteld. Ik kijk daarom ook altijd naar wat er goed gaat op een school.”
Signalen
Bij de begeleiding houdt Clarien altijd de woorden ‘doen wat ertoe doet’ voor ogen. “Dat helpt mij bij mijn aanpak: ik vraag me steeds af of iets er werkelijk toe doet en of het gaat werken op die school. Als het antwoord op die vragen ‘ja’ is, kun je de uitvoering vervolgens op veel verschillende manieren regelen.”
De begeleiding van een school begint voor Clarien al zodra je het schoolterrein opkomt. “Ik kijk meteen of het plein opgeruimd is of vuil, of ik word ontvangen door een conciërge en of er vriendelijke leerlingen zijn. Die signalen pik ik meteen op.” Ze wordt doorgaans gastvrij ontvangen door de schoolleiders. “Vaak zijn mensen heel blij dat we er zijn. Leren verbeteren heeft inmiddels wel de naam dat er echt wat gaat gebeuren als wij komen.”
Eigen kracht
Dat was vroeger wel anders, weet Clarien nog: “Soms was de school echt te klein. De inspectie zag het helemaal verkeerd, hoorde ik dan vaak.” Nog steeds krijgt ze af en toe een dergelijke reactie: “Schoolleiders en leraren benadrukken altijd wat er al is gebeurd en wat ze goed hebben gedaan. Ze zijn geraakt door het negatieve oordeel van de inspectie en voelen zich miskend, omdat ze vaak heel erg hun best doen.”
Het hervinden van hun eigen kracht is belangrijk in het proces van verbeteren, vertelt Clarien: “Ze moeten dingen samen op een andere manier gaan doen. Daardoor ontstaat dan weer vertrouwen. Het is voor mij de kunst om voldoende zeggingskracht te krijgen bij de mensen die de veranderingen tot stand brengen. Dat zijn vaak leidinggevenden, maar niet altijd. Het kunnen ook docenten zijn. En gelukkig kunnen we de negatieve beoordelingen van de inspectie dan meestal wel omkeren.”
Integrale aanpak
Na tien jaar bij Leren verbeteren vindt Clarien haar werk nog steeds uitdagend: “Elke opdracht is weer anders. Als je echt wilt dat een school duurzaam verbetert, verander je altijd iets aan het hele systeem, van het bestuur tot in de klas. Het gaat eigenlijk altijd om een integrale verbeterslag. Dat vind ik ontzettend boeiend.”
Clarien verwacht dat ze het werk voor Leren verbeteren nog een tijd blijft doen: “Zeker omdat nu ook de hele bestuurlijke kant erbij is gekomen. Dat heeft een extra laag toegevoegd. Ik vind het interessant hoe een bestuurder zich nu actiever met onderwijskwaliteit moet bemoeien. Dat gaat niet altijd goed, want bestuurders zijn nog erg aan het zoeken. Ze moeten niet het werk van de schoolleider overnemen, of alleen in de controlestand staan. Dat is vaak wel hun reflex.”
Bestuurders moeten zich volgens Clarien terdege bewust zijn van het behouden of creëren van een goede verhouding met de leidinggevenden op de school, de secties en de docenten. “Dat zijn toch de mensen die het met elkaar moeten doen in de school. En nu dus met een hinderlijke warme belangstelling voor het primaire proces van het bestuur”, zegt ze met een lach.
Tekst: Cindy Curré
