In gesprek gaan met collega’s over hoe je op jouw school de kwaliteit van het onderwijs kunt verbeteren. Dat deden meer dan honderd bestuurders, schoolleiders en kwaliteitszorgmedewerkers uit het VO op 28 januari in Het Muntgebouw in Utrecht.
Geen colleges, maar gesprekken met elkaar. Dat was de gedachte achter de bijeenkomst ‘Leren van vier jaar Leren verbeteren’. Projectleider Hans Sandtke vertelde dat Leren verbeteren de afgelopen vier jaar met zo’n twintig adviseurs bijna tweehonderd scholen heeft begeleid. Die adviseurs zien volgens Sandtke op de scholen heel veel creativiteit in de verbetertrajecten: “Ze komen unieke ideeën, veel inzet en energie tegen om problemen op te lossen. Veerkracht ook: op scholen waar men een teleurstellend oordeel heeft gekregen van de inspectie zetten de betrokkenen vaak met zijn allen de schouders eronder om de kwaliteit snel weer op orde te krijgen.”
Kwetsbaar
De adviseurs van Leren verbeteren komen regelmatig bij elkaar om de ervaringen te delen die ze in de scholen hebben opgedaan. Sandtke: “Ze hebben samen zoveel informatie over wat wel en niet werkt bij het verbeteren van het onderwijs. Deze bijeenkomst is bedoeld om een aantal voorbeelden te laten zien waarvan we weten dat ze nu relevant zijn voor veel scholen. De workshops zijn om van elkaar te leren en in gesprek te gaan met elkaar. Ik ben echt dankbaar dat zoveel mensen zich kwetsbaar willen opstellen en bereid zijn om te delen wat er op hun school niet goed is gegaan.”
Expertise
Een van de workshops die goed werd bezocht, was die van Antoine Derksen en John Hausmans van VMBO Maastricht, samen met twee adviseurs van Leren verbeteren. Het verhaal van hun verbetertraject leest u hier. Veel waardering kreeg ook de workshop van Hassan Hachhouchi, directeur van het Calvijn College Amsterdam, over het op orde brengen van Toetsing en Afsluiting (OP8). Met twee inspecteurs VO, Janet Nijrolder en Chantal van de Geijn, vertelde hij welke stappen de school heeft genomen toen deze zelf constateerde dat het PTA niet op orde was en dat de cijferadministratie onvolledig was. Dat was kort voor het ontvangen van de examenuitslag in 2019. Het Calvijn deed net als VMBO Maastricht tijdens hun verbetertraject een beroep op de expertise van Leren verbeteren.
Kwaliteitszorg in het klaslokaal
De workshop van Bas Wever, adviseur van Leren verbeteren en tevens interim-schoolleider, werd maar liefst drie keer gegeven tijdens de bijeenkomst. Het onderwerp was ‘Hoe breng je kwaliteitszorg tot in de klas?’ Samen met Mechiel Zantema, stafmedewerker kwaliteitszorg van OSG Piter Jelles in Leeuwarden, vertelde hij aanwezigen hoe je ervoor zorgt dat kwaliteitszorg bij docenten in de les herkend kan worden. Ze deelden ervaringen en instrumenten die ze in de praktijk gebruiken.
“De inspectie vindt het belangrijk dat je als school kunt aantonen dat je werkt aan kwaliteitszorg, maar het allerbelangrijkst vinden ze volgens mij dat je het in de lessen kunt zien”, vertelde Wever in de workshop. “Dan levert het namelijk merkbaar iets op voor de kwaliteit van je onderwijs. Het kan lastig zijn om dat voor elkaar te krijgen, omdat kwaliteitszorg raakt aan ratio; je voelt het niet echt. Docenten gaan er ook niet uit zichzelf mee aan de slag. Ze willen wél iets nieuws bereiken met leerlingen. Dat is dan ook de invalshoek die je moet kiezen als je de kwaliteit van je onderwijs wilt verbeteren.”
Beweging
“Het draait om leiding geven en een visie hebben op hoe je met mensen omgaat”, vertelt Wever als hij terugkijkt op de workshop. “Je moet docenten een prikkel geven om door te blijven ontwikkelen, de beweging op gang houden.”
In de workshop gebruikte Wever de metafoor van de schaapskudde, die een leider en een baas heeft. Wever houdt zelf schapen en observeert regelmatig hun gedrag: “Als je goed naar een kudde kijkt, zie je dat schapen zelf de beweging bepalen. Als er druk wordt uitgeoefend op de kudde, geeft de leider in de groep een richting aan. Dat schaap draait bijvoorbeeld ergens naar toe, maar de rest doet dan nog niets. Doet het schaap dat de baas is echter een stap in een bepaalde richting, dan volgen alle schapen hem. Wat ik wil zeggen is dat de schoolleider de richting van kwaliteitsontwikkeling weliswaar kan aangeven, maar dat hij niet te veel moet invullen wat die kwaliteit is. Hij moet niet vertellen welke stappen er genomen moeten worden, want dan gebeurt er namelijk niks. Schiet dus niet meteen in oplossingen, maar stimuleer degenen die zelf initiatief nemen.”
Je moet als leidinggevende uiteraard wel besluiten nemen bij stagnatie en op de hoogte zijn van de nieuwste inzichten in het onderwijsveld, voegt Wever toe: “En beschikbaar zijn voor vragen of advies, tijdens een kort gesprekje op de gang of in de docentenkamer.”
Ruimte geven
“Kwaliteitszorg gaat al snel om grotere, datagedreven systemen, die scholen helpen om planmatig te evalueren in alle gremia van een organisatie”, aldus Wever. “Het lukt scholen vaak prima om dit in te richten. Kwaliteitszorg gaat echter ook om hoe je ervoor zorgt dat leerlingen hun kwaliteitscyclus draaien en hoe je dat registreert. Op veel scholen wordt hier tussen docenten verschillend uitvoering aan gegeven. Het is de vraag is of dat goed genoeg is.”
Ga daarom in gesprek met docenten over hoe je cyclisch wilt omgaan met informatie over leerlingen, adviseert Wever. “Ik merk in de praktijk dat dat is waar kwaliteitszorg in de klas om draait. Niet om systemen, maar om hoe je bereikt dat mensen er – voor de leerling – samen mee gaan werken. Daarvoor moet je de docent als professional in zijn waarde laten en hem de ruimte geven. Uiteraard binnen de vastgestelde basiskwaliteit.”
Tekst: Cindy Curré
