John van Beek is directeur van De Mavo Vos in Vlaardingen en was tot een paar maanden geleden rector van de hele Vlaardingse Openbare Scholengroep (De Vos). Op drie van de vier scholen van De Vos stond in 2019 de onderwijskwaliteit onder druk. Hoewel de inspectie geen beoordeling ‘zwak’ gaf, schakelde de scholengroep toch de hulp van Leren verbeteren in. ‘Achteraf denk ik dat we nog te lang hebben gewacht.’
De Vlaardingse Openbare Scholengroep heeft vier scholen. Het College Vos, met opleidingen voor vmbo basis/kader, kreeg na een inspectiebezoek in 2019 het advies om contact te zoeken met Leren verbeteren. “Die school zat al jaren tegen een onvoldoende beoordeling aan”, vertelt John van Beek. Maar op twee van de drie andere scholen stond de onderwijskwaliteit ook onder druk. “Het liep daar ook niet lekker. We zijn toen met drie directeuren samen naar Leren verbeteren gestapt.”
Klik
John was destijds rector van de vier scholen samen. “Bij het begin van het verbetertraject was het mijn rol om te zorgen dat Leren verbeteren echt werd geaccepteerd binnen de scholen. Ik vond het cruciaal dat we een goede klik zouden hebben met de mensen die ons zouden begeleiden. Ik heb daarom met Hans Sandtke, die toen nog projectleider was, uitgebreid gesproken over welke verwachtingen er aan beide kanten waren. Gelukkig stond Hans daarvoor open.”
Verbeterplan
Met Leren verbeteren-adviseurs Gertjan Bos en Marian Everhardt was die klik er meteen: “Op elke locatie pasten ze goed bij het team. Dat kom je niet elke dag tegen. Al tijdens het eerste gesprek met Gertjan werd duidelijk dat onze visies op verbeteren goed op elkaar aansloten. We zijn hier nogal wars van mensen die alles uit een boekje halen. Dat schiet wat ons betreft niet op. Gertjan bleek heel pragmatisch en kon helder en duidelijk uitleggen waar het volgens hem op onze scholen aan schortte.
Met Gertjan en Marian stelde John samen met de scholen één verbeterplan op voor drie scholen. De adviseurs maakten dat vervolgens voor elke school op maat. “We hebben niet overal hetzelfde gedaan, maar de basis kwam wel overeen. Op De Mavo Vos begonnen we bijvoorbeeld met lesbezoeken, terwijl dat op een andere school pas later in het schooljaar gebeurde.”
Leskwaliteit
Een belangrijke pijler in het verbeterplan voor alle scholen was het verhogen van de leskwaliteit. “Gertjan en Marian vroegen de directeuren bijvoorbeeld naar de locatieplannen en naar hoe volgens ons een goede les eruitzag. Hadden we bijvoorbeeld gehoord van de verschillende rollen die een docent kan aannemen? Hun vragen zetten ons aan het denken; het werd al snel duidelijk dat we niet alles op orde hadden. Gertjan en Marian hebben ons vervolgens geholpen met het vaststellen van wat we nodig hadden om de lessen wel goed te krijgen.”
Team
Op elke school werden twee of drie docenten gevraagd om mee te denken over het verbeterplan. “Zij hebben bijvoorbeeld samen met de mt-leden de lesbezoeken gedaan. Dat was best spannend, want veel docenten ervaren zo’n bezoek toch als bedreigend.” Tijdens een studiedag werden de resultaten teruggegeven aan het team: “Niet door een schoolleider of iemand van Leren verbeteren, maar door die docenten. Dat viel goed. Daardoor bleef het veilig voor mensen.”
Vervolgens werd op elke school samen met het team een stappenplan gemaakt. “Dat was niet heel ingewikkeld, want er waren veel dingen waar iedereen last van had. Differentiëren in de les vonden bijvoorbeeld veel docenten lastig.”
Leren van elkaar
Het is lastig om de veranderingen die werden ingezet te borgen in de scholen, vertelt John: “Leren verbeteren is uit beeld en we doen het nu zelf. Dat is soms wel een uitdaging. We hebben bijvoorbeeld allemaal gemerkt dat lessen bezoeken en intervisie heel belangrijk zijn om van elkaar te kunnen leren. Je hoeft echt niet bang te zijn om fouten te maken. Na corona besloten we dan ook om dat weer op te pakken. Toch gebeurde het – een enkele uitzondering daargelaten – niet.
Dit jaar zijn lesbezoeken daarom verplicht op De Mavo Vos. “Van de begeleiding van Leren verbeteren hebben we geleerd dat goede lessen en leren van elkaar essentieel zijn. Het is mijn rol als schoolleider om daarop te hameren. De afdelingsleiders hebben in de eerste weken van dit schooljaar daarom al veel lessen bezocht. Het wordt nu gelukkig normaal om dat te doen.”
Ook de periodieke gesprekken met docenten hebben Johns volle aandacht: “Dat was hier op school echt niet goed voordat Leren verbeteren kwam. En dan bedoel ik niet beoordelingsgesprekken, maar echt goede gesprekken met elkaar, een uitwisseling. Dat lijkt misschien makkelijk te organiseren, maar als afdelingsleiders druk zijn, is dat iets wat er al snel bij inschiet. Gertjan en Marian hebben ons geholpen om dat goed op te zetten en te borgen.”
Goede vraag
Terugkijkend vindt John dat de begeleiding van Leren verbeteren voorspoedig is verlopen. “Op De Mavo Vos heeft de begeleiding ongeveer een jaar geduurd. We waren geen zwakke school natuurlijk, dat hielp. Eigenlijk wisten we ook wel wat er moest gebeuren. Leren verbeteren heeft dat bevestigd.” Op de twee andere scholen duurde de begeleiding langer, tot en met schooljaar 2022-2023. “In afgeslankte vorm, dat wel. Gertjan kwam af en toe langs en stelde dan een paar vragen: hoe staat het met het locatieplan? Waar loop je tegenaan?”
Gertjan keek ook mee bij een paar vakgroepen op het Lyceum Vos. “De samenwerking verliep niet goed en Gertjan heeft het verbeterproces begeleid. Hij stelde vragen waarvan de afdelingsleiders die meekeken – en ikzelf ook – dachten: ‘Dat is een goede vraag, die moet ik onthouden’. Hij vroeg bijvoorbeeld aan een docent uit de onderbouw: ‘En, hoe waren de examenresultaten?’ Die wist dat niet, maar dat moet hij natuurlijk wel weten. Want de examenresultaten zijn belangrijk voor alle docenten in de school, niet alleen voor de bovenbouw.”
Omarmen
Het contact met de adviseurs van Leren verbeteren verliep gedurende het hele traject gemakkelijk, vertelt John. “Als we Gertjan belden, kon hij vrijwel meteen bijspringen. En hij nam zelf ook af en toe contact op, om even bij te praten. Dat werkte heel fijn. Weet je, Gertjan en Marian waren echte sparringpartners voor mij. Ze weten hoe het onderwijs in elkaar steekt en hebben veel ervaring. We werkten daardoor heel open samen. Dat gaf in de school ook het juiste signaal: we doen het met elkaar.”
“Ik zou scholen echt aanraden om Leren verbeteren in te schakelen als je zorgen hebt over de kwaliteit van je onderwijs. Omarm ze! Achteraf denk ik dat wij nog te lang hebben gewacht. We dachten dat we het zelf konden, maar we hadden niet goed in de gaten wat er niet goed ging. Hulp vragen was alleen maar goed.”
