In oktober 2022 organiseerde scholengemeenschap Vincent van Gogh samen met Leren verbeteren een review gericht op bestuurlijke kwaliteitszorg. De aanleiding: bestuurder Alice Vellinga en kwaliteitszorgmedewerker Klarien Lenting wilden niet voor verrassingen komen te staan bij het volgende bezoek van de inspectie. ‘De review hielp ons echt om meer zicht te krijgen op de onderwijskwaliteit.’
CS Vincent van Gogh is een brede scholengemeenschap in Noord en Midden-Drenthe. Klarien Lenting is er kwaliteitsadviseur van het bestuur. Ze overlegt veel met het bestuur en de locatiedirecteuren van de drie locaties in Assen en Beilen. “In het nieuwe onderzoekskader van de inspectie is het schoolbestuur eindverantwoordelijk voor de onderwijskwaliteit”, vertelt Klarien. “Die manier van kijken naar kwaliteit zat nog niet goed in het systeem bij CS Vincent van Gogh. Toen ik in januari 2022 begon in mijn functie was mijn eerste opdracht dan ook om een systeem te ontwikkelen waarmee de bestuurder zicht en grip zou krijgen op de onderwijskwaliteit.”
Blik van buiten
“Voordat we een dergelijk systeem konden ontwerpen, moesten we eerst nauwkeurig formuleren wat voor ons onderwijskwaliteit is”, vervolgt Klarien. “Onze bestuurder Alice Vellinga schreef daarom een visiestuk waarin zij op papier zette wat wij verstaan onder onderwijskwaliteit. We hebben dat bediscussieerd met de locatiedirecteuren, zodat het een stuk werd waarin we ons allemaal konden herkennen. Op basis daarvan heb ik op een rij gezet wat wij willen weten en meten in de scholen en wat we vervolgens met die informatie willen doen.” Toch bleven Klarien en Alice zich afvragen of ze op de goede weg waren, ook met het oog op het volgende bezoek van de inspectie. “Deden we wel de goede dingen? Zagen we misschien iets over het hoofd? We hadden behoefte aan een blik van buiten.”
Vlak voor de zomervakantie van 2022 riepen ze daarom de hulp in van Leren verbeteren. Enkele jaren eerder ondersteunde Leren verbeteren al op een van de scholen na een aanwijzing van de inspectie. “We hebben eerst een aantal gesprekken gevoerd met projectleider Hans Sandtke en adviseurs Jonneke Adolfsen en Clarien Veltkamp om onze vraag helder te krijgen. We dachten bijvoorbeeld eerst aan een proefvisitatie, maar zijn als bestuur ook al druk met collegiale bestuurlijke visitaties. We willen geen dingen dubbel doen. Uiteindelijk zijn we uitgekomen op een bestuurlijke review die puur gericht zou zijn op de kwaliteitszorg.”
Een dag
De review werd in één dag uitgevoerd op 10 oktober 2022 door Leren verbeteren-adviseurs Jonneke Adolfsen en Clarien Veltkamp. Zij maakten eerst een analyse van documenten die Klarien van tevoren had aangeleverd, waaronder het visiestuk over kwaliteitszorg, een beschrijving van het kwaliteitszorgsysteem dat Klarien inmiddels had opgezet, diverse managementrapportages en enkele reviews die de locatiedirecteuren eerder hadden geschreven over de kwaliteitszorg op hun eigen school.
Vervolgens spraken de adviseurs met allerlei gremia: het bestuur, twee locatiedirecteuren, de raad van toezicht, de mr en met kwaliteitsadviseur Klarien. Op advies van de school spraken Jonneke en Clarien ook met de controller: “We wilden graag weten hoe we de kwaliteitszorg echt geïntegreerd zouden kunnen aanpakken. Kwaliteitszorg, personeelsmanagement en financieel management zijn in onze ogen onlosmakelijk met elkaar verbonden”, aldus Klarien.
Bevindingen
Jonneke en Clarien gaven na enkele dagen online een terugkoppeling van hun bevindingen. Klarien: “Wat we terugkregen, was heel duidelijk en herkenbaar. De belangrijkste opmerking van de adviseurs ging over de vertaling van het zicht en de grip op de onderwijskwaliteit van de bestuurlijke organisatie naar de scholen. Op papier was de bestuurlijke organisatie op orde; alle beleidsstukken, managementrapportages en metingen waren aanwezig. Maar het schortte nog aan het gesprek met de scholen zelf over onderwijskwaliteit.”
Klarien herkende dat meteen: “Het klopte dat we dat nog niet voldoende hadden ontwikkeld, maar natuurlijk moeten we dat soort gesprekken wél voeren. Gelukkig konden we dit zonder al te veel extra werk gemakkelijk oppakken. En natuurlijk moet in de praktijk ook nog gaan blijken op welke punten we ons kwaliteitszorgsysteem nog moeten bijschaven.”
Gestructureerde gesprekken
Terugkijkend is Klarien heel tevreden met de review. “Het hielp ons echt om meer zicht te krijgen op de onderwijskwaliteit op het Vincent van Gogh. Tegelijkertijd was het voor mij een prettige bevestiging dat het systeem dat ik had opgezet, in principe in orde was.” Ook bestuurder Alice Vellinga kijkt met plezier terug op de review: “De review maakte duidelijk dat ik door moet gaan met besturen vanuit vertrouwen, maar dat ik ook een meer concrete invulling kan geven aan de bilaterale gesprekken met directeuren op basis van data.”
Klarien en Alice hebben inmiddels meerdere gesprekken gehad met de personeelsadviseur en financieel adviseur van de scholen over hoe die data eruit dienen te zien en wat het gespreksformat wordt. Klarien: “Het advies van Leren verbeteren was voor ons allemaal een opdracht. We maken inmiddels meer geïntegreerde managementrapportages over kwaliteitszorg en zijn bezig met het ontwikkelen van een systeem voor het voeren van de gesprekken daarover tussen bestuur, scholen en kwaliteitszorgmedewerkers.”
Er is nog geen inspectiebezoek aangekondigd, maar CS Vincent van Gogh is wel voorbereid, vertelt Klarien: “We zien het met vertrouwen tegemoet, want mede door de review weten we waar we staan. Natuurlijk zijn er nog aandachtspunten, maar die kunnen we in ieder geval benoemen. Ik verwacht geen grote verrassingen, en dat is prettig.”
Model
Clarien Veltkamp was een van de adviseurs van Leren verbeteren die de bestuurlijke review op CS Vincent van Gogh heeft uitgevoerd. Zij en Jonneke Adolfsen gebruikten bij de review een model voor bestuurlijke kwaliteitszorg dat zij samen uitwerkten tot gespreksmodel (zie afbeelding). “Het was de eerste keer dat we deze review hebben uitgevoerd. Het model bood ons de gelegenheid om gestructureerd in beeld te brengen waar de verschillen in beleving en opvatting met betrekking tot kwaliteitszorg zaten. Heb je als bestuurder zicht op de onderwijskwaliteit op de verschillende locaties, en leeft op die locaties ook wat de bestuurder beoogt met onderwijskwaliteit?”
De review op het Vincent van Gogh gaf als resultaat dat er een goed systeem voor kwaliteitszorg is: “Dat was alleen nog niet op alle locaties uitgewerkt. Ook kunnen bestuur en locaties nog beter samen reflecteren.” Clarien zou het mooi vinden als Leren verbeteren een dergelijke review ook bij andere besturen zou kunnen uitvoeren. “Het is een prachtig instrument dat je als bestuurder snel inzicht geeft of je goed zicht hebt op de onderwijskwaliteit. Het houdt je echt een spiegel voor én het is een mooie aanleiding voor het verdere gesprek in de school.”