Aan kwaliteit kun je werken!
Op 31 januari organiseerde Leren verbeteren in Het Muntgebouw in Utrecht een conferentie voor bestuurders, schoolleiders en teamleiders in het VO. De centrale boodschap: Hard werken en de juiste interventies hebben effect op onderwijskwaliteit.
Dat je aan kwaliteit kunt werken, was ook een van de belangrijkste conclusies van het onderzoek dat Leren verbeteren recent uitvoerde. Tijdens de conferentie werden de resultaten van het onderzoek gepresenteerd, dat werd uitgevoerd op alle 39 scholen die tussen 2012 en 2016 een zeer zwakke afdeling hadden. Verschillende praktijkvoorbeelden toonden op de conferentie welke interventies succesvol zijn.
Onderzoek
Projectleider Hans Sandtke presenteerde aan het begin van de bijeenkomst de belangrijkste bevindingen van het onderzoek Leren verbeteren werkt, naar de effectiviteit van de ondersteuning door Leren verbeteren. Een van de conclusies van het onderzoek is dat scholen die snel na het oordeel van de inspectie contact zoeken, substantieel sneller terug zijn op een basisarrangement. Sandtke: “Op die scholen is de looptijd van het traject ook meer dan een jaar korter. Daarnaast blijkt onderwijskundig leiderschap van groot belang. Dat weet iedereen, maar op veel scholen met een zwakke afdelingen heeft het daar toch vaak aan ontbroken. Opvallend was verder dat het aantal kleine scholen oververtegenwoordigd was en dat veel scholen met een zwakke afdeling een bestuur hadden dat op flinke afstand stond.”
Nadenken over kwaliteit
Een van de meest waardevolle opbrengsten van het onderzoek vindt Sandtke dat het ook gebruikt kan worden door scholen die geen zeer zwakke of zwakke afdeling hebben: “We weten van de scholen uit het onderzoek hoe ze zeer zwak zijn geworden, wat ze hadden kunnen voorkomen en waar onvoldoende aandacht aan is geschonken. Door dit te delen merken we dat steeds meer schoolleiders en kwaliteitszorgmedewerkers, ook van scholen die een basisarrangement hebben, erover na gaan denken hoe de kwaliteit van het onderwijs steeds beter kan.”
Aanknopingspunten
Aart van der Woude, teamleider atheneum en havo op RSG NOV Epe, was enthousiast over de presentatie van Sandtke: “Het verhaal over het onderzoek en het rapport hebben mij aanknopingspunten gegeven die ik als blauwdruk voor onze school kan gebruiken. De bijeenkomst bevestigde dat kwaliteitsverbetering een systeem is dat gelijkwaardig en gelijktijdig moet worden aangepakt, dus onderwijskundig beleid gekoppeld aan planmatig werken, functioneren van docenten, volgen van leerlingenprestaties, sterke teamleiding en resultaatgericht werken.”
Stevige opdracht
De tweede lezing van het plenaire deel van de middag en avond was getiteld ‘Aan de slag met OP2’. Pascal Scholtius van het Comenius College in Capelle aan den IJssel werd geïnterviewd door procesbegeleider Dorien Sluijters van Leren verbeteren. Het Comenius College kreeg aan het begin van het schooljaar een stevige opdracht van de inspecteur om op de zeer zwakke havo-afdeling de indicator OP2 planmatig aan te pakken. Scholtius vertelde open en eerlijk over het proces vanaf zomer vorig jaar, toen hij als schoolleider werd aangesteld.
Het Comenius moest van de inspectie in vier maanden tijd van alle leerlingen een dossier opbouwen om aan de kernstandaard ‘zicht op ontwikkeling en begeleiding’ te voldoen. Per leerling moest worden vermeld of zij voldoende vorderingen maken, hoe dat kan worden verbeterd en wat het effect daarvan zal zijn. Scholtius: “Iedereen die lesgeeft en af en toe iets in een leerlingvolgsysteem zet, weet hoeveel tijd dat kost. Toch moest ik met die boodschap terug naar mijn docenten. We zitten nu op 70 procent, dus we zijn er nog niet, maar we hebben al een hele grote stap gezet.” Lees hier meer over de aanpak van het Comenius College en Leren verbeteren.
Interactieve workshops
In drie interactieve workshops werd op de conferentie vervolgens dieper ingegaan op de praktijk, telkens door een schoolleider samen met een procesbegeleider van het project. De derde workshop was getiteld ‘Betrek de leerling, vraag feedback!’ en werd verzorgd door Tijmen Bolk van Leren verbeteren en Jos Dierx van het dr. Mollercollege in Waalwijk. Het idee achter de workshop: Wie kan beter feedback geven op de kwaliteit van het onderwijs dan de directe genieter ervan: de leerling?
Jos Dierx vertelde hoe hij op zijn school, waar de vwo-afdeling vijf jaar geleden zeer zwak werd verklaard, nu leerlingfeedback heeft georganiseerd. In het kader van zijn opleiding bij TIAS onderzocht hij wat de waarde is van tevredenheidsonderzoeken en wat de relatie is met onderwijskwaliteit. Hij ontdekte dat de meest gedefinieerde aspecten van onderwijskwaliteit niet in de gangbare onderzoeken naar voren komen. Hij werkt nu naar tevredenheid met zogenaamde focusgroepen van leerlingen, samengesteld met willekeurig gekozen leerlingen die hij open vragen stelt en observeert. De deelnemers aan de workshop deelden hun eigen ervaringen met Dierx en stelden veel vragen: ‘Hoe reageerden de docenten op de uitkomsten?’ en ‘Dit wordt vast serieuzer genomen dan wat de leerlingenraad zegt!’.
Handvatten
Aart van der Woude van RSG NOV Epe gaat de publieksversie van het onderzoek van Leren verbeteren gebruiken om zijn collega’s te enthousiasmeren om een kwaliteitsslag te maken. “Deze avond met concrete voorbeelden heeft mij ervan bewust gemaakt dat als andere scholen het kunnen, wij het ook kunnen.” De bijeenkomst sloot goed aan bij het proces dat hij op zijn school in gang wil zetten: “Het heeft handvatten gegeven waarmee ik kan handelen. De bewustwording van het feit dat een schoolleider niet alleen het verbetertraject kan realiseren maar wel een team in beweging kan brengen, blijft mij absoluut bij.”
